NEFS TERBİYESİ: NEFSİ NATIKANIN HAYVANİ RUHUN ETKİSİNDEN ARINDIRILMASI

Nefsi Natıka orijinal halinde, arınmış-tezkiye olmuş haliyle Allah’ın NUR’unu ve KURAN’ın SIRRINI taşır. Ancak İslam fıtratında NUR olarak dünyaya gelen NUR NEFS, dünya aleminde kesrete düşüp ENANİYET=BENLİK VEHMİ içine düşer. Kendisine önceden yapılan eğitim ve öğretim ile bu NUR, korunmaz ise, cehalet zulmetine döner. Bu mertebede nefsi natıka emmare ve levvame ismini alır. Nefsi emmarede “NEFS”, levvamede “HAYVANİ RUH” vasfını ve özelliklerini taşır. Nefsi emmare, kötülüğü emreden “VAHŞİ HAYVAN” tabiatındadır. Levvame ise “EHLİ HAYVAN” özelliği taşır. İnsandaki NEFS özelliği nedeniyle “MUDİLL=şeytan ve kafir cinler” etkisiyle hem hayvani ruh*mudill etkisiyle hem hayvandan daha “kötü-cahil-karakter yoksunu” suret insan, siret-hayvan vasıflı “dabbeler” zuhur eder. Kuran şu ayetlerle bu kişileri anlatır: “Andolsun, cehennem için cinler ve insanların çoğu için cehennemi hazırladık. Onların kalpleri vardır, idrak etmezler; gözleri vardır, görmezler; kulakları vardır, işitmezler. Onlar hayvanlar gibidirler hatta onlar daha da gafildirler” (Araf/179), “Yoksa sen onların çoğunun işittiğini veya akıl ettiğinimi sanıyorsun? Onlar ancak hayvanlar gibidirler. Hayır! Onlar yolca daha da dalalette – sapkındırlar” (Furkan/44).

Bu nedenle Ehlullah:      Nefsin riyazatı AKLA tabi olması

                                      Aklın riyazatı KİTABA tabi olmasıdır” buyurulmuştur.

Hayvani ruhun iki vasfı vardır: ŞEHVET ve GADAP bunları dengeleyen unsur ise AKILdır. Akıl ise, Efendimiz’in tarifiyle “AKIL, kalpta HAKK ile batılı ayıran NUR’dur”. Bu nura ulaşabilmek içinde nefsi, hayvani ruh ve mudill=şeytan etkisinden, zulmetten kurtarmak gerekir. Bu nedenle bu makalede “şehvet” ve “gadap” vasıfları; ifrat-tefrit ve itidali anlatılarak “NEFS TERBİYESİ” konusunda yardımcı olmak amaçlanmıştır.

ŞEHVETİN İTİDALİ – VASATI=İFFET’tir. İffet; Namus; insanlık vasfının (Hakikat-i İnsaniye) şerefini, izzetini, emniyetini, istikamesini, haysiyetini, insanlık erdem ve faziletini ve Hakk’ın insana bahşettiği NEFSİ HAKİKATİNİ ve NEFH EDİLEN RUHU (ilahi isim ve sıfatlarını) korumak ve geliştirmektir. “İffetini ve ahsenliğini (insanlığını) korumuş olan İmran kızı Meryem. Biz O’na ruhumuzdan üfledik ve Rabbinin sözlerini ve kitaplarını tasdik etti. O gönülden teslim olanlardandı” (Tahrim/12) ayeti bu vasfı anlatmaktadır.

ŞEHVETİN İFRATI, ise BENLİK VEHMİ=ŞİRKİNDEN Egoizm ve enaniyetten kaynaklanmaktadır. Vasıfları: ŞERRİN KAYNAĞI OLMAKTIR.

1. Kibir: Kendini herkesten, diğer insanlardan, üstün görme, üstün tutma, büyüklenme, büyüklük taslama, üstünlük davası gütme.

2. Ucub: Benlik Vehmiyle, fiilleri kendinden bilerek, yaptığı işleri beğenmek, yanlış işlerde dahi kendini beğenmek, yanlıştan ve haksızlıktan dönmemek ve bu konuda ısrar etmek. Kibir ve ucub, yumurta –tavuk hikayesi gibi birbirini doğrurur.

3. İftihar: Başkaları tarafından övülmeyi beklemek, kendinle ve yaptıklarıyla övünmek ve bunu istemek, arzulamak. Bu konularda Kuran şöyle buyuruyor: “Küçümseyerek surat asıp insanlardan yüz çevirme ve yeryüzünde kibirlenerek yürüme. Çünkü Allah kibirlenenleri ve iftihar edeni sevmez” (Lokman/18). Efendimiz de “Kalbinde zerre miktar kibir bulunan kimse asla cennete giremeyecektir” buyurmaktadır.

4. Hased: Allah’ın taksimine rıza göstermemektir. Efendimiz “Hasedden kaçının. Hased ateşin odunu tükettiği gibi, hasedde iyiliklerinizi yok eder” buyurmuştur.

5. Hırs – Tamah: Bir şeye olan aşırı, sonu gelmeyen istek, tutku durumunu almış istek-istekler, bu durumdan –olup ve olmama- kaynaklanan kızgınlık-öfke hali.

6. Ar-namus perdesini yırtmak: İnsanlık onurunu, ahlak-erdem ve faziletini etkileyen her türlü davranışı yapmayı kedinde görmek. Başka insanların da “İNSANLIK ONURU-ŞEREFİNE” leke düşürecek davranışlarda bulunmak. Bu konuda Efendimiz: “Utanmadıktan sonra dilediğini yap” buyurarak, hepimizi uyarmıştır. “İnsanların hayırlısı, insanlara faydalı olandır” buyurarakta vurgulamıştır.

7. İstihza: Başkalarını alaya alma, küçümseme.

8. Buhul: Tamahkarlık, cimrilik.

9. Harama Meyletme: Haksız, hukuksuz, kazanç ve bunlardan faydalanma. Dinen yasak olan şeylere yönelme. En basit örnek: “Yiyiniz, içiniz; israf etmeyiniz. Allah israf edeni sevmez” (Araf/31). “Her arzu ettiğiniz yemen, içmen israftır”, “İsraf haram, iktisat sünnettir”. En basit yeme, içme sorununu bile halledemeyen kişi; bu konuda bile israfa düşüyorsa, o kişide hala “Hayvani ruh dürtüsü” hakim demektir. Gerisini sen kıyasla. Haram yemek nefsi zulmete ve ölüme (nefsin ölümü=nur yitimine) neden olur.

10. İhtikar: Vurgun, vurgunculuk, emanete hıyanet, hırsızlık vb. Başkalarının HAKKINA, hukukuna, insanlıktan gelen başka haklarına saldırı ve tecavüz.

ŞEHVETİN TEFRİTİ:

1. Hamud: Başkalarının boyunduruğu altına girme, kula kul olmak.

2. Zilleti Nefs: Nefsi natıkanın İzzet’ini, yani sırrını taşıyan “İNSAN” ve “İNSANLIĞI” ayaklar altına almak.

3. Tamah: Gözü doymama, aç gözlülük, sınır-hak-hukuk tanımayacak ölçüde aç gözlülük, mal-mülk-makam sevgisi vb. sevgilerin ölçüsüz arzu edilmesi ve bunları elde etmek için kendi menfaati dışında sınır tanımama. “Bir şeyi aşırı sevmen seni kör ve sağır yapar” hadisi bu sırrı anlatır.

4. Batalet: Avarelik, işsizlik, boş şeyler ve boş iş ve sözlerle uğraşmak.

5. Keselan: Atalet, uyuşukluk, üşengeçlik, fiilleri erteleme, rehavet.

6. Tembellik: Bugünün işini yarına bırakma, başkalarına muhtaç duruma düşme, sorumluluktan kaçma ve sorumluluk üstelenmeme, gerekli işleri yerine getirmeme veya erteleme.

7. Havf: Yersiz korkuların esiri olma, korkularla yaşama ve bunlardan doğan vehimler.

8. Hüzün: Yersiz sıkıntılara ve üzüntülere, vehimlere kapılma, içe dönüklük, beşeri-emmare vasıflı duyguların esiri olma.

9. Esaret-i Nefs: Emmare Nefsin, Hayvani dürtüleri ve şeytanın pençesinden “nefsin hakikati=NUR” u kurtaramamak ve bu suretle nefse zulmetmek.

10. İntihar Korkusu ve Düşüncesi: Kendi hayatını değişik nedenlerle sonlandırma ve/veya bu tip düşünce ve davranışlarda bulunma.

ŞEHVETİN İFFET İTİDAL VASIFLARI

1. Sadakat: Sağlam, güçlü, içten bağlılık.

2. Kanaat: İnanma, inandığı gibi yaşama, sahip olduklarıyla mutlu olma ve değerlendirme. Efendimiz: “Kanaat zenginliktir” buyurur.

3. Nezahat: Ahlak, nefs temizliği, temizlik

4. Sahavat: İnsani dostluk ve yardımlaşma

5. Cud: Cömertlik

6. Kerem: Büyüklük, ululuk, bağış, cömertlik

7. İsar: Merhamet ile bağış, cömertlik iyilikseverlik. “Cömertlik cennete, cimrilik cehenneme götüren haslettir” buyurmuş Hz. Resul.

8. İnfiaz: Haksızlık karşısında Hakk’ı savunma, Haksızlık karşısında Hakk’ın Celali ile haksıza muamele

9. İstişare – Mübaşeret: Bir işi bizzat ve/veya iştişare ile yapmak, sorumluluk alabilme yeteneği.

10. Mürüvvet: Mertlik, yiğitlik, cömertlik, iyilikseverlik HAK-Hukuk-Adalet ve hidayet ile davranma.

ŞEHVET, menfaat ve rahatı talep etmek. GADAP, menfaati ve rahatı bozacak şeyleri engellemek üzere NEFS’e verilen İNSANLIK ONURU ve İZZET-İ NEFSİ korumak İTİDAL, şahsi menfaat ve rahatı için BENLİK (EGO-ENANİYET) VEHMİ ile kullanmak NEFSE ZULÜMDÜR. Birincisi TEVHİDE ikincisi şirke götüren yollardır.

GADABIN İTİDALİ ŞECAAT olup; yiğitlik, mertlik, Hak-Hukuk-Adalet ve Hidayet üzere olmaktır.

GAZABIN İFRATI; öfkelenme, kızma, kinlenmedir. Tekevvür adını alır. Nedeni: Enaniyet kökenli olup rahat-menfaat teminini- BENLİK VEHMİ nedeniyle tehdit eden her şeye karşı haksız-hukuksuz-adaletsiz her davranışı içine alır. Daha önce bahsettiğimiz; hırs-tamah; kibir, ucub, iftihar, hased, haysiyetsizlik, ar damarının çatlaması, istihza, harama meyil, intihar korkusu ve cimrilik bu kavram içindedir. Ayette: “Kim nefsinin cimrilik, kıskançlık (hased) ve ihtirasından korunursa, işte onlar kurtuluşa erenlerdir” (Haşr/9) buyurarak bizler HAK YOLA davet edilmekteyiz.

GAZABIN TEFRİTİ: CEBANET olup korkaklık ve ürkek olma halidir. Kısımları: Korkaklık, kesrette kalma, çokluk içinde boğulma, uyku ve yemede iktisata uymama, kelamda yalan-gıybet-malayani, insanlarla geçinememe, insanlarla geçinememe, çekişme, zikri-fikri terk, emir ve yasaklara, kanunlara ve yasalara uymama, evlat ve eş terbiyesini terk, yemede-içmede ifrat ve tefrit bu grubun içine girmektedir. Bu ölçülerle diğer davranışları kıyaslayabilirsin. Bunlar AKIL devreden çıkıp HAYVANİ ve ŞEYTANİ DÜRTÜLERLE açığa çıkar. Temeldeki KÖKEN ENANİYET, BENLİK VEHMİ OLUP ŞİRKİN KAYNAĞIDIR.

ŞİRK KAYNAĞI OLAN ENANİYETTEN kurtulmanın yolu TEVHİD ne NEFSİ İRFAN ile mümkündür. Zira “NEFSİN RİYAZATI AKLA TABİ OLMASIDIR” buyurulmuştur. Eğer hayvani ve şeytani dürtüler terbiye edilmezse (NEFS tezkiyesi), tevhide yol bulmak mümkün değildir. Efendimiz “AKIL kalpte Hakk ile batılı ayıran NURDUR” buyurarak bize bu yolu göstermiştir.

AKLIN İTİDALİ=VASATI HİKMET ve İLİMDİR. Bu nedenle “İlim kadın ve erkek her müslümana FARZdır” buyurulmuştur. AKLIN İTİDAL KISIMLARI:

1. Safayı Zihin: Düşünce-fikir temizliği, arılığı, Tefekkürde arınma, zihnin berrak olması

2. Cevdeti Fehim: Anlayış kuvveti, iyilik, Temizlik, olgunluk, kusurları görebilme, Hakk’ın-hukukun, adaletin yanında yer alabilme, insanlık şerefini koruyabilme.

3. Zeka: Düşünme, kavrama, muhakeme, analiz ve sentez yapabilme, sorumluluk ve yetki alabilme, hesap verebilme, sonuç üretebilme ve çıkarma, şartlara uyum kabiliyeti.

4. Hüsnü Tasavvur: Sorunları göz önüne getirebilme, zihinde canlandırabilme, hayal edebilme, tasarım yapabilme, düşünce, niyet, hedef, amaç, plan yapabilme ve gerçekleştirebilme yeteneği geliştirebilme.

5. Suhuleti Taallum: İlim öğrenebilme, irfan ve marifet yeteneği geliştirme ve bunları nezaket, yumuşaklılık ve iyilik ve bilim ile gerçekleştirebilme

6. Hıfz: Öğrendiklerini, tecrübe ettiklerini belleğinde tutma, yeri geldiğinde bunları olumlu olarak kullanabilme yeteneği koruma.

7. Zikir: Bir konu üstünde yoğunlaşma, konuyu anıp, düşünüp söze, fiile getirebilme ve söz konusu konu üstünde konsantrasyon ve yoğunlaşabilerek çözüme ulaşabilme.

8. Fethü kalb: NUR’a ulaşabilme, Hak ile batılı ayırabilme kabiliyeti

9. Fethu Ruh: Hakk-Hukuk-Adalet ve Hidayet üzere Aklı kullanabilme, tüm insanlığın ÖZDEBİR olduğu idrakiyle İNSANI ve İNSANLIĞI koruyabilme ve geliştirip hizmet etme kabiliyeti

10. Fethu sır: Halk’ta ve insanda Hakk’ı, Hakk’ta insanı ve halkı görebilme ve “TEVHİD SIRRI”na erebilme. Bu konuda Kuran ve Hadisler bizi şöyle uyarıyor: “Hala aklınızı kullanmayacak mısınız?” (Hud/51; Yusuf/109), “Hiç düşünmüyor musunuz?” (Yunus/16), “Aklını kullananlar için deliller-ibretler vardır” (Rad/4; Nahk/12), “Beni zikredin, Bende seni zikredeyim” (Bakara/152).

AKLIN İFRATI CERBEZE olup kurnazlık, hilekarlık olup Hakk’ı örtmek, bazı yerlerde kabul etsede, bazı yerlerde-hususlarda reddetmektir. Bu küfür olup, kafir-münafık-fasık vb. tanımların kaynağı ve günah-suç-kavramının üremesinde, çoğalmasının nedenide bu ŞİRKtir.

Kısımları: Nasara, Hadu (Yahudi)-Pisagor-Eflatun-Sokrat-Hipokrat-Aristo mantığı ve itikatı Mecuzilik, Dehrilik (evreni tabiat olayları ile sonsuz kabul eden ve kıyameti yalanlayan itikat) Tabiatı ilah edinen itikat.

Hepsi gizli ve/veya açık şirk anlayışı içerdiğinden Hakk’ı örten anlayışlardır.

AKLIN TEFRİTİ HAMAKAT olup Ahmaklık, aptallık, bönlük budalalık olup HAKK’ı TAM GÖREMEMEKTİR. Kısımları: Kaderiye, Mutezile, Cebriye, Haricilik, Batınılik, Rafizilik, Ehl-i Gaflet, Ehl-i Tenasuh, Cehalet ve BENZER GAFLET FIKRALARI.

Aklın devreye girebilmesi için, nefsin terbiye ve tezkiye edilerek, hayvani ruh-şeytan=mudill etkisinden kurtarılması gerekmektedir. Bunun yolu ilim-irfan yolu olup zulmetten NURA yolculuktur. Bu yolculuğun hedefi açık ve gizli bütün şirklerden (KAYNAK=BENLİK ŞİRKİ) arınıp Tevhid SIRRINA ermektir.

İslamın ilk hedefi suret (zahir) insanı, sireten (batınen) de İNSAN, özü-sözü bir kılmaktır. Hayvan-ı natık iken, insan-ı natık kılmaktır NEFSİ. Bunun yolu marifetullah ve muhabbetullahtan geçer. NEFSİNİ ÖLÇ TART ve AYNAYA TUT. Nefsinde Hak-Hukuk-Adalet ve İNSAN SEVGİSİ bulursan, Allah’a hamd et. Eğer bunlarda eksik-yanlış bir zannın ve ölçün varsa manen nefsin hasta demektir ve sen hidayete ve kamil imana sahip değilsin demektir. Acil çözüm ara ve tedavi edecek bir hekim bul. Hem dünyanı hem ahiretini imar et. Kendini aldatma ve nefsine zulmetme. İlk adımın ise nefsini terbiye etmekten ve söz konusu manevi hastalıklardan kurtarmak olsun. Yoksa nefsinde söz konusu vasıflar varken, mümin, müslüman olamazsın, hidayet ve sıratım müstekim üzerinde olduğunu zan ve vehim edersin. Kısacası nefsine zulmetme ve çözüm ara. Nefsin HAYVAN-I NATIKKEN, zannındaki-nefsindeki İLAH VE DİNİ başkalarına İSLAM diye dayatmak suretiyle ne kendi nefsine, ne İslam dinine ne de başkalarının nefsine zulmet. Hemen tevbe et ve Hakk’a ve Kuran’ın Allah’ına ve Dinine dön. Kurtuluş bu yoldadır.