YAKİN MERTEBELERİ (İLMEL, AYNEL, HAKKEL YAKİN)

Marifetin üç mertebesi vardır. Marifet ile ulaşılan kesin, keşfi, delilli bilgilere yakin denilir. İlme yakin, aynel yakin ve hakkel yakin marifetin üç mertebesidir. Bunlar iç içe yaşanır. Bir kişinin öğrenci olmadan önce bu vasfı bilmesi ilmel yakin olup, okula giderek hem ilmel hem aynel hem hakkel yakin öğrenci olması bu mertebeleri yaşamın içinde iç içe yaşaması demektir. İlmel yakin;  ilim ile bir şeyi bilmek ve tanımaktır. Bu bilgi kesinliği ispatlanmış olan  bilgidir. Kesinliği delil ve keşif ile ispat edilemeyen şeye bilgi denmez, malumat denir. Bilginin delille ve keşif ile elde edilenine de denir. Bilginin delille ve keşif ile elde edilenilenlere yakin denir. Aynel Yakin; gözle görerek bilmek ve tanımaktır. Marifetin ikinci mertebesidir. Gözle görme ve idrak etmek yakin mertebesinde olursa kesinlik ifade eder. Algılar yanılatabilir. Yakin kesin marifet ve müşahedeki bilgidir. “Mücahede eden müşahede bulur” sözü bize aynel yakine ulaşmanın yolunun nefs mücahedesi ve nefs tezkiyesi olduğunu ifade eder. Hakkel Yakin; bir bilginin hakikatini nefsinde yaşama ve bulmaktır. Marifet mertebesinin yükseğidir. Vuslat marifettir denilirken kastedilen hakkel yakin mertebesidir. Bu marifet kişinin hem nefsinde hem alemin nefislerinde HAKK ‘ı ve hakikati bulması ve yaşamasıdır. Bu mertebenin ve söz konusu mertebelerin iç içe bir çok mertebeleri vardır. Bu mertebe bilginin BİZZAT YAŞANARAK hakikate erme ve şüpheye yer bırakmadan ve İŞİN HAKİKATİNİ İDRAK mertebesidir.

Kahramanlığı bilmek ilmel yakin, kahramanlığı görmek aynel yakin, kahramanlığı yapıp yaşamak hakkel yakin mertebesidir. Tıpta okumak, ilmel yakin, staj yapmak aynel yakin, sorumluluğu alarak doktorluk yapmak hakkel yakin mertebesidir. Grip hastalığını bilmek ilmel yakin, Gripe yakalananı görmek aynel yakin, Grip olup hastalığı yaşamak hakkel yakin mertebesidir. Aşkı bilmek ilmel yakin, aşık olmak ve aşkı yaşamak hakkel yakin mertebesidir. İlim ile bilmek ilmel yakin, Şuhudi ilim aynel yakin, VÜCUDİ İLİM hakkel yakin marifettir. “EL YAKİYNÜ HÜVEL HAKK” olarak tanımlamış ‘tır. YAKİN Kısaca YAKİN, ZATIYLA, SIFATIYLA, ESMASIYLA HÜVİYETİYLE HAKK’tır. Vahdeti Şuhud ve Vahdeti Vücud hakikati Hakkel yakin marifeti ve “Vuslat marifettir” sözünü tamamlar. TEK VÜCUD HÜVİYETİYLE HAKK İSİM VE SIFATLARIYLA TANIMAK VE BİLMEKTİR. Bilmek ilmek yakin, görmek ve şuhud aynel yakin Hakk ile Hakk olmak (HAKKANİ VÜCUD)  ile Hakkel yakin gerçekleşir.

Kısaca BİLMEK, GÖRMEK, OLMAK’tır. Şu sırayla gerçekleştiğini düşünebiliriz. Bil, bul, uy, ol, YAŞA ve YAŞAT. Bunlar iç içe bir arada gerçekleştir. Bir yandan yaşanırken, bir yandan yeni bilgiler oluşur tekrar yaşanır. Bu nedenle “DAİMA İLERİ” parolasıyla hakkel yakinin üst sınırı olmaz;  zira Hakk’ın sınırı ve hudutu yoktur. İlmel yakin “ilim” mertebesi, aynel yakin “hal” mertebesi, Hakkel yakin “makam” mertebesidir. İmtihan sırrıda bu üç marifet ertesinde adım adım gerçekleşir. Her imtihan YAŞANDIKÇA kemale doğru yolculuk gerçekleşir. Bunda hedef YAKİN OLARAK HÜVİYETİYLE HAKK’ı nefsinde bularak şirkten kurtulup tevhide ulaşmaktır. Zirvesi ise “la havle vela kuvvete illa BİLLAH “ olup HAKKK ile OLMA (BİLLAHİ SIRRI) hakikatine ermektir. “Nerede olursanız O (hüve)  ilahi hüviyetiyle sizinle beraberdir” (Hadid/4) ve “ Ben sizinle beraberim; işitirim, görürüm” (Taha/46) ayetlerimin sırrıyla yaşamaktır. YAKİN nefsinde HAKK’IN HÜVİYETİNİ bulup yaşayan zat, lamekân ve lazaman olan Hakk’ı zikrettiğinde bütün zamanlarda ve bütün mekanlarda zikretmiş olur. Hakkel yakin zirvesi budur. Diğer ibadetleri de bununla kıyasla. Büyük bir marifete ulaşırsın.

Batında zahire, zahirden batına O’nu nefsinde ve alemlerin her zerresinde ( her nefiste)  zikretmiş ve nefsinde HAKK’I bulmuş olursun Vuslat hakikati de budur bir manada. Zakir fiil ve amellerinde de Hakk’ı bu suretle YAŞAMIŞ olursun. Hakk’ı yaşamak ise HAKKEL YAKİN’dır. Hadiste buyurulduğu gibi;  “ Bildiği ile amel edene Allah bilmediğini öğretir ve ilmine varis kılar” Bu yoldan marifetin artar. İlmel, aynel ve hakkel yakini tahsil etmiş olursun. Sen Hakk ile olduğunda her zaman ve her yerde Hakk hem genel hem özel beraberlikle seninledir. İşte senin bu irfana hangi düzeyden sahip olduğuna göre YAŞAM şekillenir. Sadece ilim ile biliyorsan, yakinin ilmel’dir. Bu marifeti yaşamına adapte etmekte sınırlı kalırsın. Aynel yakine ulaştığında Hakk ile olduğum saatler artar. Hakkel yakine ulaştığında, fiillerin Hakk iledir. “Benimle görür, Benimle işitir, Benimle söyler, Benimle yürür, Benimle tutar… “ sırrına ( BİLLAHİ SIRRI)  ulaşırsın. Her zaman, her yerde, tüm nefislerde Hakk ile olursun. Hakkel yakin ile daim miraçta olursun. Marifetin ile ve tevhid sırrı ile bu makama ulaşırsın. Cehlin ilme, ilmin yakine, yakinin HAKK’a VUSLATA ulaştırır.

YAKİN olarak HÜVİYETİYLE HAKK zuhura çıkar. Cehlin marifete dönmüştür ki senden istenen budur. “Bilinmekliliğimi sevdim “ diyen Hakk’ı marifetin ile hakkel yakin yaşamış olursun. Kuran ‘da ve İnsan’da Hakk’ ı müşahede edersin Hüviyetiyle Hakk’ı zahiridir. Ne zaman ki halkta Hakk’ı buldun, O’nu BİRledin. “Halka Hakk’ça hizmetin Hakk’a hizmet “ olduğunu ve ABDUHU sırrının hakikatini anladın. En büyük ibadetin ve kulluğun bu hizmet anlayışı olduğunu hakkel yakin müşahede etmiş olursun. Adem olma sırrına vakıf oldun . Hakk’ın isim ve sıfatlarını hem insanlığın hem alemin emrinde Hakk’ça tasarruf ettin. İlmin’i Neye, Neden, Niçin, Nasıl, Nerede, Ne zaman KURAN ve SÜNNETE uygun kullanacağının marifetine erdir. İşte Hakkel Yakin yaşam sırrı bunları hayatın içine sokmaktır. Fatiha sırrıyla yaşamaktır. “ Fatihasız namaz olmaz “ buyurmuş Efendimiz. Hayat namazını “fatiha” kılmaktır. Hakkel yakin. Bu sırlara ancak “ eşyanın hakikati” ne vakıf olursan ulaşabilirsin. Halk’ın hakikat eşyanın hakikatinde gizli. Ne zamanki eşyanın hakikatine vakıf oldun, YAKİN sırrı açılmaya başladı demektir. Hüviyetinle ve hakikatinle HAKK, taayyün ve suretiyle HALK olduğunu idrak edersin. Batınınla batini kurallar zahirinle (halk) zahiri kurallara tümüyle riayet ederek “ KUL “ olursun. Ama abduHU sırrınla. Kamil insan olmanın anahtarı da YAKİN’i anahtarın da bu hakikatle gizli. Ehlullah “ Zat nefsinin latif kıldı Hakk dedi, kesif kıldı halk dedi” buyurarak bize bu sırrı aktarmışlardır. Vahdette, kesret, kesrette vahdet sırrı da bu marifete ulaşmanın altında gizli Eşyanın hakikatine ulaştın ve nefsine arif oldun bu sırlar sana da ulaştı demektir. Bu sırlara da ilmel, aynel ve hakkel yakin mertebelerinde seyrederek vakıf olduysan ne mutlu sana sadece ilmi varsa o da fayda, aynel yakine geçebilmek için bir “AYNA “ MÜRŞİD bul. “Mümin müminin aynasıdır”. Ayna’da ilmini müşahede et. Sonra BİZZAT YAŞAYARAK (O’Nun gözetiminde) Hakkel yakine ulaş. “Yakin gelinceye kadar Rabbine ibadet et” (Hicr/99) Yakin geldimi ABDUHU sırrına ulaştın demektir. Bu nedenle artık ibadetin Hakk ile UBUDET olur. Sen hüviyetinle HAKK’ın ABD mertebesinden O’nu O’na sunarsın. Hakki KUL olarak Hem de hüviyetinle “HAKK” olarak,  taayyününle “abd” olarak. Zahirinle şeriat-ı Muhammedi batınınla “ hakkat-i Muhammedi” olarak O’nu temsil ve tafsil edersin. Hakkel Yakin mertebesinde daim namazda secde de olarak. Nefsinin ZATİ NEFS’ten bir izdüşüm olduğunun idrakiyle üstelik Efendimiz “ Bir saat adaletle hükmetmek, bin rekatlık nafile namazdan daha efdaldir. “ buyurmuştur. Ayrıca “ çalışmak ibadettir” buyurmuştur. İşte ne iş yaparsan yap işini Hakk için, Hakk ile,  Hakk’ça yapıyorsan namazdasın, ibadettesin ve övülmektesin. “Halka Hakk’ça hizmet Hakk’a hizmettir.” Denmesinin nedeni bu. “El işte gönül Hakk’ta sırrı” bu . Bu sırra hakkel yakin ulaştınmı YAŞAM İBADETTİR. Daim miraçtasın, Hakk ‘ın huzurundasın.

Hakk seni, Sen Hakk’ı nefsinle, nefsinde bilir, görür, duyar ve yaşarsın. “Emrolduğun gibi dosdoğru ol, emrini nefsinde duyar, KUL ol, emrini nefsinde duyar, KULLUK sırrını gerçekleştirmek için nefsini her an hesaba tutarsın. Tam bu söylenilenleri nefsinde bulup yaşıyorsan sana Hakk’ın müjdesi şu KUDSİ hadisle ulaşır. “Eğer insan Benim indimdeki yerini bilseydi her nefeste bugün mülk benimdir” derdi.