MÜTEALİ İSMİ VE YAŞANTISI

Pek yüce, yüceler yücesi, aklın alabileceği herşeyden pek yüce. Cenab-ı Hak buyuruyor. "O, görüleni de görülmeyeni de bilir; çok büyüktür, yücedir." (Rad/9), "O, yücedir, büyüktür." (Bakara/255), "Yüce Rabbinin adını tesbih et." (Ala/1).

Allah'ın yüceliğinin üstünde hiçbir yücelik yoktur. Allah, her üstün ve yüksek makamın daha üstündedir.

Allah kendi zatında yücedir. bu yüzden her şeyden daha yücedir. Yücelikte Allah'ın hiçbir kusur ve ayıbı yoktur. O, mutlak olarak en yücedir. O, ilimde, kudrette, hayatta, cömertlikte, merhamette ve diğer bütün sıftlarında kusursuz ve mükemmel olduğu gibi yücelikte de eksiksiz ve kusursuzdur. O'nun bu yüceliği cihet ve mekan bakımından değildir. Zira O, cihet ve mekandan münezzehtir (arınmıştır).Her şey, O'nun kudreti ve iktidarı altındadır.

Yaratılmışları överken mübalağadan özellikle sakınmak ve hiçbir yaratılmışı asla bu anlama varan bir üslub ve vurgu ile yüceltmemek lazımdır. Bu kavram ancak Allah'ı nitelendirir ve sadece O'na tahsisi gerekir.

İnsanların bir kısmı etraflarındaki sayısız delile rağmen Allah'ın ululuğunu, yüceliğini takdir edemezler. Son derece aciz oldukları halde kendilerini büyük görmekte, kendilerini Yaratanı ise hiç düşünmemektedirler. Bu büyüklenme duygusunun nedeni kötülüğü emreden bir nefse sahip olmasıdır. Ancak iman edenler Allah'ın yüceliği karşısında insanın ne derece aciz bir varlık olduğunu, hiçbir şeye güç yetiremeyeceğini bilirler. Evrenin her noktası Allah'ın büyüklüğünü yansıtır. Ama O'nun sonsuz gücünü ve ilmini anlatmaya asla kafi gelmez. Allah her türlü ortaklıktan, kusurdan, eksiklikten, sınırdan münezzeh olandır.  Bütün üstün sıfatların ve bütün güzel isimlerin tek sahibidir. O'nun ilmi, aklı, gücü, kudreti, rahmeti, şefkati, fazlı, ihsanı sonsuzdur. 'Sonsuz' kelimesi Allah'ın büyüklüğünü kavrayabilmek için üzerinde iyi düşünülmesi gereken bir kavramdır. Allah ölümlerinden sonra insanları yeni bir yaratılışla yaratacak ve bundan sonra dünyada yaptıklarının bir karşılığı olarak cennet veya cehennemde devam edecek olan sonsuz hayatlarını başlatacaktır. Burada yüz değil, bin değil, yüzbin veya milyar yıl da değil, trilyon ya da katrilyon kere katrilyon yıl da değil, sonsuza kadar sürecek bir ömürden bahsedilmektedir. Yani yüz trilyon insan olsa, gece gündüz hiç durmadan yüz trilyonu yüz trilyon ile çarparak ilerleseler, yüz trilyon ömürleri olsa ve ömürleri boyunca bu işle uğraşsalar yine de yıl sayısını hesaplayamayacakları kadar uzun bir ömür. Oysa Allah öyle büyük bir ilme sahiptir ki insana göre 'sonsuz' olan herşey, O'nun bilgisi dahilindedir. Zamanın ilk yaratıldığı andan sonsuza değin geçecek olan her olayı, her düşünceyi, vakitleri ve şekilleri ile belirleyen ve bilen O'dur.

O, şanı diğerlerinden daha düşük bir mertebe tarafından kuşatılmaktan münezzeh olandır. Bu yüzden arif o mertebeyi zaptedemez, alim idrak edemez. Kayıtla kayıt altına girmez ve Mutlaklıkla mutlak olmaz.

Bu isim sıfatların isimlerindendir. Bu ismin sıfatı tealidir. Teali, Allah’ın teşbihi tecelligahlarda gerçekleşen tecellisindeki tenzihidir. Allah alemin mazharlarından bir mazharla zahir olduğunda bu mazharın aynıdır. Çünkü Allah bu mazharın gayrı olmak bakımından bu mazharla sınırlanmaktan yücedir. Aksine Allah, bu zuhur ettiği mazharın hem aynıdır hemde gayrıdır. O, Hakk’a ait mazharlar ve halka ait mazharlar içinde tenzih, kemal, cemal, celal sıfatlarından bulunduğu hal üzeredir. Bu hakikate tenzih-teşbih-tevhid hakikatlerinin anlaşılması ile ulaşılır. Arif, mutlak tevhide eren ve tenzih ve teşbihi yerli yerince ve hakkıyla yaparak O’nu tevhid edebilendir.

“Hatırla ki Rabbin meleklere: Ben yeryüzünde bir halife yaratacağım, dedi. Onlar: Bizler hamdinle seni tesbih ve seni takdis edip dururken, yeryüzünde fesat çıkaracak, orada kan dökecek insanı mı halife kılıyorsun? dediler. Allah da onlara: Sizin bilemiyeceğinizi herhalde ben bilirim, dedi” (Bakara/30)

Kim benim bir sünnetimi ihya ederse beni seviyor demektir. Kim de beni severse cennette benimle beraberdir. (H.Ş.)

Kim şehitliği içten gelerek ve bütün samimiyetiyle isterse, yatağında ölse bile Allah onu şehitler mertebesine ulaştırır. (H.Ş.)