BATIN İSMİ VE YAŞANTISI

Gizli bulunan. Cenab-ı Hak buyuruyor: "O Evvel'dir, Ahir'dir, Zâhir'dir, Bâtın'dır." (Hadid/3). Allah Teâlâ'nın varlığı, hem aşikar hem gizlidir. Cenab-ı Hakk'ın Batın oluşu bize göredir. Çünkü biz O'nu ancak sıfatlarıyla tanır ve biliriz. Zatını bilmemize imkan yoktur. O'nun varlığını ancak kendisi bilir. Özün özü O'dur, varlığı varlığının içinde gizlidir.

O, âşikâr olmakla beraber gizlidir de. Duygularla hissedilemeyip hayal ile algılanamayacağı gibi, varlığının hakikatı da, akılların idrak ve kavrayışına sığmaktan münezzehtir. Binaenaleyh O'nun için ne yalnız Zâhir ne de yalnız Bâtın diye hükmetmemeli, hükmü, âtıftan sonraya bırakarak "Zâhir ve Bâtın" demelidir. Bâtın ismine bakarak Allah'ın, kendine de gizli olduğu zannedilmemelidir.

O görünmeyen Zâhir, gizlenmeyen Bâtın'dır. Allah bütün gizliliklerde mevcuttur. O'na hiçbir şey gizli değildir. O her şeyin içinde ve yakınındadır. Bâtın olmasıyla her şeye aslından daha yakındır. O'nun için görülmeyen görünendir. Sır ve gizlilik O'nun için geçerli  değildir.

O, mahsuslarıni makullerin, makamların, hükmi ve olanların, görünenlerin ve gaybın ötesinde olandır. Bu nedenle Allah Teala, halde tasavvur edilen, hatıra gelen, gözle görülen, kulakla işitilen, ilimle idrak olunan ve fehimle temyiz olunan her şeyin ötesindedir, batındır, bilinmez. Allah hem zahir, hem batın, hem evvel, hem ahirdir. “O, evveldir, ahirdir, zahirdir, batındır” (Hadid/3). Bu isim izafi sıfatların isimlerindendir. Bu ismin sıfatı butundur. Butun, Zatı Âmâ mertebesidir. Bu kendisine varlık, yokluk ve mertebe nisbet olunmayan bir mertebedeki sırf Zatın mutlaklığıdır. Bu mertebe ahadiyyetin batınıdır. Ahadiyyette, bütün nisbetler, izafetler, vasıflar, isimler ve sıfatlar örtülüdür. Çünkü ahadiyyet sırf vücuddur (varlıktır).

Evvel, ahir, zahir ve batın ilahi hüviyetin insanca anlaşılabilmesi için uluhiyet ve hüviyet tevhidi eğitimlerini alması ve nefs tezkiyesi ile mümkündür. İlahi hüviyet ve O’nun mertebelerini nefsinde bulabilen insan bunları arif olarak yaşar ve O’nu zıtlarıyla tevhid edebilir.

Ey insanlar! Sizi ve sizden öncekileri yaratan Rabbinize kulluk ediniz. Umulur ki, böylece korunmuş (Allah'ın azabından kendinizi kurtarmış) olursunuz. (Bakara/21)

Her kul öldüğü hal (amel) üzere diriltilir. (H.Ş.)

Yemek yedikten veya su içtikten sonra, bunlara hamdeden kulundan Allah razı olsun. (H.Ş.)