TEHECCÜD NAMAZI

 Teheccüde kalkan isimlerin Zata dayandığını ve sadece nispetler olduğunu daha yakından idrak eder. Nefsinin Zatının Hakka bağlandığını idrak eder. Anlarki hakk kendisi (Zatı Nefsi) nedeniyle kendisiyle kaldığında alem var olmaz. Alemin var olması için genel vücud tecellisi” olan Nefes-i Rahamana ihtiyaç vardır. Ve bu tecelli ile Hakk aleme yöneldiğinde, bu yöneliş nedeniyle alemin varlığı açığa çıkar. Bütün alemin ilahi isimlerden ibaret izafi varlıktan meydana geldiğini anlar. İsimler zuhura çıkmak istediklerinden Hakkın Zatından bu tecelli ile yönelişle açığa çıktıklarının şuuruna varır. Nefsinin hakikatininde Zat kaynaklı olduğunun idrakine varır. Bu ise Allah’a karşı olan aczini ve fakrını anlamasına ve ayrıca Hakk ile var olduğunun bilgisine insanı ulaştırır. Teheccüdde Allah, Hakk ismi ile tecelli etmiş olur ki, bu tecelli ile kendi hakikatini ve alemlerin hakikatine insanı kavuşturur. Bununla övülmüş makamdan hissesine düşen yeri kazanmış olur. “Hak geldi batıl yok oldu. Kuşkusuz batıl yok olucudur” (İsra/81) ayetini idrak etmiş olur. Gece karanlığında kılınması, Amâ aleminden Rab ismiyle tecelli etmesidir. Nefsi ve Rabb-ı bilmeyi gerektirir.

Allah uykuda iken ruhları indinde tutar. Ecel gelmediğinde uyanıldığında o ruh bedenle etkin faaliyete geçer. “Ey Muhammed; gecenin bir vaktinde kalk teheccüd namazını kıl; umulur ki Rabbin seni Makamı Mahmuda ulaştırır” (İsra/79) ayeti kerime teheccüd namazının hakikatini açıklar.

Kişi teheccüd vaktinde uykudan uyanıp ruh kendisine iade edildiğinde; kişi kendi halk edilişinde rolü oynayan “genel vücud nuru tecellisi” olan nefesi rahman ile var olduğunu idrak eder. Bu tecelli nefesi rahman tecellisidir. Bu tecelli ile kişi varlık bulur. Nefesi Rahman tecellisi İlahi Zatın sıfatları ve isimleri ile o kişiyi var etmesidir. “Ruh” da bu sıfatların mazharıdır. Kişideki sıfat ve isim tecellisi ile ruhu ona iade edilmektedir. Nefesi Rahman tecellisi, Allah’ın ilmi zattaki “ilmi hakikatleri” (ayan-ı sabite) varlık sahnesine suretler olarak açığa çıkarmasıdır. Kişi, gece karanlığında (amaiyet) zulmette iken, nur tecellisi ile varlık sahnesine geldiğini idrak eder. “İlmi hakikatlerin” aslı ilahi isim ve sıfatlar olup Kur’anın sırrı makamını temsil eder. Yani nefesi rahman tecellisi ile “ilmi hakikat” lerimize Kur’an vaz edilmektedir.

Bunu belirleyen ayetlerde “Rahman. Kur’anı talim etti. İnsanı yarattı. Ona beyanı öğretti” (Rahman/1-4) buyurulmaktadır.

Uykuda ruhun (İlahi isim ve sıfatların) faaliyeti yoktur yani minumum düzeydedir. Ruh Allah ile asli irtibatını nefs mertebesinden sağlamaktadır. ”Ben Ademe ruhumdan nefh ettim” (Hicr/19) ayetiyle bu ruhun nefse kabiliyetlerini vererek ona “insani ruh” vasfını kazandırdığı belirtilmektedir. Yani nefsi natıka Allah ile uykuda irtibat halindedir. Nefs mertebesinden görülen rüyaların hakikatide bu irtibat ile ilişkilidir. Kişi hangi nefs mertebesinde ise, o mertebeden “ilmi hakikatleri” nden nefse misal olarak ilimler yansır. “Rüya Allah’dan vahiydir” ve “Rüya müminlere müjdedir” hadisleri bu hakikati açıklar. Hak rüyalar tabir gerektiren ve gerektirmeyen olarak iki kısımdır. Rüyalarıda ancak Allah’ın ilmi nuru ile tanışmış kişiler hakkıyla yorumlayabilir. Kişi uyandığında tüm taayyün mertebelerinde seyreden ruh bedenle ilişkisine girer. Nefsi natıkası bedenle tekrar ilişkiye girip bedene kuvvet vermektedir. Yani Hakkın ezeli ilmindeki “ilmi hakikatinden” şehadet alemine nüzul (iniş) yolunu tekrar yaşamış olmaktadır. Gece kılınması uykuda Hakkta fani (fenafillah) hükmünü yaşayan kişinin uyanınca Hakkın sıfat ve isimleri ile (ruh) tekrar Hakk’la baki (bekabillah) hükmünü yaşayıp bu hali idrak etmektedir. Bu namaz “fena” ve “beka” nın zirve mertebesini temsil eder.

Nüzül yoluyla gece karanlığı gibi örtülmüş nefsi natıkamızın, kendi hakikatine tekrar ulaşması için “teheccüd namazı” nın kılınması tavsiye edilmiştir. Miraç hakikatinin en üst düzeyde idrak edildiği ve mertebe mertebe nefsin kendi hakikatine (nura ve Kur’ana) ulaştığı namazdır. Bu hakikate binaen “Namaz müminin miracıdır” ve “Namaz nurdur” buyurulmuştur. Teheccüd namazı, irfan yolunun temelini oluşturan uruç (yükseliş) ile kendi hakikatimize olan yolculuğu temsil eder. Nefesi rahman (nur) tecellisi ile Zata ulaşmaktır. Zira nefesi rahman tüm tecelli mertebelerine sirayet etmiştir. “Nefsini bilen Rabbını bilir” hadisinde belirtilen kendi hakikatimizi idrak ederek Allah’la Allah’a olan yolculuğu temsil etmektedir. Peygamber Efendimizin nefsi natıkası tüm alemlerin nefislerini (nefsi kül) varlığında bulundurur. Bu hakikate Nuru Muhammedi, Hakikati Muhammedi ve Ruhu Muhammedi adlarıda verilmektedir. “Ferd” isminin Hz. Resul’e ve hakiki varislerine ait olmasıda bu hakikate binaendir. “Ferdiyeti Zat” idrakinin oluşması için bu namaz ona tahsis edilmiştir. Müminlere de bu hakikate ulaşmaları için tavsiye edilmiştir. Ferdiyet hakikati “Makamı Mahmud” un da hakikatini içerir. Bu idrake ulaşan müminlerde idrakleri oranında Makamı Mahmudda yerlerini alır ve bu hakikatten ilim tahsil ederler. Teheccüd namazı bu idrake ulaşılması için anahtar rolü oynar. Teheccüd namazında da özellikle Kur’an tilaveti bizim nefsi natıkamızın aslını temsil etmesindendir. Nefsi natıkamıza talim edilen Kur’an’ın zuhurunu idrak ediş mertebesini temsil etmektedir. Arifibillah Hacı Sıdkı Visali (ks) teheccüd namazının bu hakikatini şöyle belirtmiştir:

                        Hem gecenin namazı oldu ayet menzili
                        Aşkla oku Kur’anı tekrar tekrar ayeti
                        Hem düşünerek manayı, zahir olur nurları
                        Git gel oku onu, tekrar tekrar ayeti
                        Çünkü Resul okudu bir ayeti sabahı

Kendisi nur olan Kur’an, nefsi natıkamızı nurlandırarak onu aslına ulaştıran anahtar konumundadır. Allah bir kudsi hadisinde gece namazının ve gece vaktinin önemini şöyle açıklamaktadır:

“Yüceliğine yüce, mübarekliğine mübarek Allah, dünya semasına nüzul tecellisi eyler ve buyurur:

-          Yok mu tevbe eden? Ki onun tevbesini kabul edeyim.

-          Hani duacı? Ki onun duasına icabet edeyim.

-          Bağış talebinde bulunan yok mu? Ki onu bağışlayayım.

Zahiri anlamı oldukça açıktır. Batıni anlamı ise daha önce açıklandı.

Kişi nefsine sonradan ilişen hususlardan arınmak ve Hakk’la Hakka ulaşması için teheccüd namazının önemini çok iyi idrak etmelidir.

Hakkın gece alemlere nüzulu ruhani, manevi ve nuranidir. Bu nüzulun amacı “gizli hazinenin” açığa çıkışının bilinmesidir. İnsanda gizli hazinenin zuhurudur.