EVVEL İSMİ VE YAŞANTISI

Herşeyin ilki olan Cenab-ı Hak buyuruyor: "O Evvel'dir, Ahir'dir, Zâhir'dir, Bâtın'dır." (Hadid/3).

Cenab-ı Hak yaratmayı başlatan ve sürdürendir. Bütün mükevvenatı var eden, bütün nesne  ve olayları icad edip ortaya çıkarandır. Her şeyden evveldir. Bir evveli, bir öncesi  yoktur.

Başlangıcı yoktur ve her şeyin ilkidir. Çünkü varlıkların hepsinin başlangıcı ve hepsini ortaya çıkarandır. Ve son, hepsinin yok olmasından sonra O, bâkidir "O'nun zâtından başka her şey helak olacaktır..." (Kasas/88), "Yer yüzünde bulunan her canlı yok olacak, ancak azamet ve ikram sahibi Rabbinin zâtı bâki kalacak." (Rahman/26-27) âyetlerinin ifade ettikleri mânâya göre varlıkların hepsi helak ve fenâya gider ve gidebilir, ancak O, kalır. Bütün yaratıkların, varlık sebepleri ortadan kalkınca esasen helak edilirler ve yok olurlar. Sonra bütün işler ona döndürülür. Binaenaleyh O, hepsinden evvel olduğu gibi, hepsinin gayesi ve varlığın sonudur. Binaenaleyh O'nun için ne yalnız Evvel ve de yalnız Ahir diye hükmetmemeli, "Evvel ve Ahir" demelidir.

Allah Teâlâ, başlangıcı olmayan evvel, sonu olmayan Âhir'dir. O, her şeyden önceki  Evvel'dir, her şeyden sonraki Âhir'dir. O, var etmede ve yaratmada Evvel, hidayete ve başarıya erdirmede Âhir'dir. O, kalplerdekini bilen Evvel, ayıp ve kusurları örten Âhir'dir. Başlangıç ilk olarak Allah'la başladı, son olarak dönüş yine O'nadır.

Bu İsmi Bilmenin Faydası Allah'ın Evvel olduğunu bilmek, sadece sebeplere bakmaktan, bunlar üzerinde durup düşünmekten kurtulmamızı ve daha geniş düşünmemizi sağlar. O'nun salt lütuf ve ihsanına ve merhametine bakmamıza yardım eder. Hiçbir varlığın herhangi bir katkısı olmadan O'nun bize sayısız nimetler verdiğini düşünmemizi sağlar. Mutlak yokluğun olduğu bir ortamda bütün varlığı yarattı. Bütün varlıklar yok iken, adı dahi zikredilmezken O, her şeyi bizim için hazırladı. Bize güç ve kuvvet verdi, varlıklar için sebep-sonuç kanunu koydu. O'nun varlığı hiç bir vesileye bağlı değildir. Allah'ın Evvel ismini bu şekilde anlayan O'na mutlak manada muhtaç olduğunu bilir. Bütün içtenliği ile O'na ibadet etmesi gerektiğini daha iyi anlar.

'Evvel' ve 'Ahir'in  yarattıklarının bir başı ve bir sonu vardır. Yaşımız  kadar yaşıyoruz ve bizi ilk defa getiren, son defa  götürüyor. Yani O'ndan geldik O'na dönüyoruz.  Öyle ise O'na yaraşır işler yapalım. Hayırlı  hizmetlerde ilklere imza atalım.

O, varlığı kendinden olandır. Bu nedenle O’nun varlığı başkasına dayanmaz. Bu yüzdende O’nun evvelliği gerçekleşir. Çünkü varlığı başkasına dayanan bir şey evvel olmaz. Yaratılmışların tamamı Hakk’ın varlığına dayanırlar. Bu yüzden halka ait varlık yalnızca Allah’a ait olan evvellik mertebesinden sonra gelir. Allah’ın evvelliği Zatına dayanır. İnsanın evvelliğide İlmi Zatta ki ayan-ı sabitesine dayanır. İnsanın evveli Zattaki ilmi hakikatidir. Allah hem evvel hem ahirdir. Evvellik için ancak ahirlik gerekir. Ahirlik içinde evvellik gerekir. Bunlar tek varlığın iki yüzüdür. Bu izafi isim sıfatların isimlerindendir. Bu ismin sıfatı evveliyettir. Evveliyet, kendisini yokluğun öncelemediği varlığın gerekliliğinden ibarettir. Zira yokluk tarafından öncelenen varlık evvel olamaz. Aksine yokluk o varlığın evvelidir. Allah ise Mutlak Varlıktır. Bunun içinde O, el-Evvel’dir. El-Evvel, vacipliği ile ihsan ile başlaması itibariyle el-Evvel’dir. Buna göre Hakk, her şeyin yaratıcısı olması itibariyle evveldir. Bütün işin kendisine dönmesiyle itibari ile de ahirdir. Bütün ilahi isimler, evvellik ve ahirlik arasında zuhur ederler. Bu durum VÜcud hükmünün mutlaklığı cihetindendir. Hakk el-Evvel olduğunda insan el-Ahir olur. Çünkü insan Vücud mertebelerinin sonuncusunda bulunmaktadır. Ayrıca insan, alemlerin ismin kendisine dönmesiyle el-Ahir’dir zira alem insan ile kerim olmaktadır.

“ Ve o’nu sabah akşam tesbih edin”  (Ahzab/42)

Ey insanlar Allah’a tevbe edin ve O’ndan bağışlanmanızı isteyin. Ben de Allah’a günde yüz defa tevbe ediyorum. (H.Ş.)

Cebrail bana komşuya iyilik etmeyi tavsiye edip durdu. Neredeyse komşuyu komşuya mirasçı kılacak sandım.  (H.Ş.)