KAYYUM İSMİ VE YAŞANTISI

Bütün mahlukatı var kılıp varlığını devam ettiren. Cenab-ı Hak buyuruyor. "Allah, O'ndan başka tanrı yoktur; O, hayydir, kayyûmdur." (Bakara/255). "Ölümsüz ve daima diri olan Allah'a güvenip dayan." (Furkan/58), Allah zatı ve yüceliği ile vardır; her şeyin var olması, varlığını sürdürmesi, ayakta durması O'nun varlığına bağlıdır. Kur'an-ı Kerim'de Hay ismi ile çoğu zamanda birlikte zikredilir. Bu isimlerin,  "İsm-i A 'zam" olduğu da söylenmiştir. Bu ismin çeşitli tanımlamaları vardır: Katede'nin görüşü: Kayyûm, yaratıklarını koruyup idare eden, işlerini düzenleyendir. Hasan Basri: Kayyûm, iyi ya da kötü yaptıklarının karşılığını vermek için her canlının başında duran ve onu gözetleyendir. O, her şeyi bilir ve hiçbir şey  O'na gizli kalmaz.El-Hattabi: Kayyûm, sonu olmayan ve varlığı daim olandır.

Kayyûm, Allah'ın kusursuz güç, kuvvet ve üstünlüğe sahip olduğunu gösterir. O, yalnız başına kâimdir. ayakta kalmak için hiçbir yönden kimseye ihtiyacı yoktur. O, kendi kendine yetendir ve başkasına muhtaç değildir. O'nun dışında her şey O'na muhtaçtır. Her şeyi ayakta tutan ve koruyan O'dur. O'nun desteği olmadan hiçbir şey ayakta duramaz ve varlığını devam ettiremez. Bu, O'nun  mükemmel gücünü gösterir.

O öyle bir hayy ve kayyumdur ki, O'nu ne gaflet basar, ne uyku; daima âlim, daima her şeyden haberlidir. Göklerde ve yerde, yukarılarda, aşağıda ne varsa O'nun; görünür, görünmez, bütün varlık O'nun mülküdür. Tüm sebeb O, tüm gaye O, herşeyin maliki olan O; Allah'ın mülkü olan bu yaratıklardan kimin haddi ki Allah'ın izni olmaksızın yüce huzurunda şefaat edebilsin, bu halde hangi budaladır ki Allah'ın emri olmadan bunların birinden şefaat dilenebilsin. Çünkü Allah yukarıların aşağıların, önlerindekini ve arkalarındakini, geçmişlerini, geleceklerini bildiklerini ve bilmediklerini bilir, O'nun ilminden gizli hiçbir şey yoktur. Bunlar ise O'nun bildiklerinden hiçbirini bilemezler. Ancak dilediği kadarını kavrayabilirler.

Allah dostlarının tecrübe edip kabul ettiklerine göre, "Ya Hayyu yâ Kayyûm, lâ ilâhe illâ ente" (Ey diri ve kâim olan! Senden başka ilâh yoktur) duasını okuyan ve bunu tekrarlayan kimsenin kalbi ve aklı dirilir. Bu iki isimle yardım dilemek sıkıntılardan, dert ve kederlerden, zorluk ve darlıklardan kurtulmak ve isteklere kavuşmakta daha etkilidir.

El-Kayyum, nefsi ile kaim olandır. Kendisinin dışındakiler ise O’nunla kaim olurlar bu ismin sıfatların isimlerindendir. Bu ismin sıfatı kayyumiyettir. Kayyumiyet, Zati şe’nlerin iktizaları icabı varlık mertebelerinin tamamlanması için, mutlak ve mukayyed varlığın bulunduğu durumda layık olduğu şeyle, Hakk’ın zatı ile sıfatlarında, sıfatlarıylamalukatında zuhur etmesinden ibarettir. Bu sıfat llah’ın ahlakıyla ahlaklanmak” ile gerçekleşir. Zira insan nefsi Zati Nefsin izdüşümüdür. Allah’ın Nefsi ise Kuran’dır. Kuran “Cemi esma ve sıfatı Cami Zat” mertebesidir. Allah’ın ahlakı ve Peygamberin ahlakı bu nedenle “KURAN AHLAKI” dır. Bunun yolu ise nefse ve Rabbe arif olmaktır. Bunun içinde nefs tezkiyesi ve tevhid eğitimi şarttır. Bunun nedeni kayyumiyetin her şeye sirayet etmesi ve kevni hakikatlerin ve ilahi isimlerin bununla kaim olmalarıdır. Kayyumluk, lizatihi Hayy’ın bir sıfatı ve na’tı olduğuna göre, el-Kayyum her durumda el-Hayy’a eşlik etmiştir. Şu halde her şey hayy/diri olduğu gibi, aynı şekilde her şey, kendilerine kayyumluk sirayet ettiği için “kaimdir”. Şayet söz konusu bu sirayet olmasaydı ayan-ı sabiteler kaim olmazlardı. Şu halde kayyumluk hükümleri ve bunların eserleri, önceki manevi hakikatlerde ve gaybi şe’nlerin mertebelerine, nurani ruhların insani-kemal kuşatıcı ve birleştirici nefislere ve nefeslere üçüncü olarak da manevi hakikatlere delalet eden lafzi ve zikri harflerin hakikatlerine sirayet etmiştir. Kayyumluk olmasa hiç bir şey zuhur edemezdi. Hakk suretinde halk edilen insanda bu vasıfları tezkiye olmuş nefsiyle kaim olarak temsil ve tafsil edebilir.

“Rabbini, içinden yalvararak ve korkarak, yüksek olmayan bir sesle sabah akşam zikret; gafillerden olma!”  (A’raf/205)

Kim gereksiz yere bol bol harcayıp tüketmek için borç alırsa Allah borç aldığı malın bereketini göstermez. (H.Ş.)

Kadınların hayırlısı, kendisine baktığında seni sevindiren, emrettiğinde itaat eden, yanında olmadığın zamanda malını ve nefsini koruyandır. (H.Ş.)