Kelam Allah’ın sıfatıdır. Hakk, kelamıyla alemlerde zuhur eder. Hakk, ilahi kanunlarını içeren kelamı ile alemlere muhittir. Kelam sıfatı en üstün şekliyle insanda zuhur eder. Hz. Peygamber şöyle buyurur: “Bana cevemiu’l kelim (bütün hakikatleri toplama özelliği) verildi. Allah ise şöyle buyurur: “(İsa) O’nun kelimesidir, onu Meryem’e aktardı” (Nisa/171). Başka bir ayette ise şöyle buyurur: “Rabbinin kelimelerini ve kitaplarını tasdik etmiştir” (Tahrim/12). Kim hükümdar olan Allah’dan emir alıp uygularsa o kelamı uygulayandır. İsrafil bu konuda Hakk’ın elçisidir. İsrafil, nefhedeceği (üfleyeceği) şeyi (hakikati) Hakk’a izafe edilen Hakikat-i Muhammedi’den üfler. İsrafil’in üflemesi hakkında Allah şöyle buyurur: “O gün sura üfleriz” (Neml/87). Üflenen hakikatte “Hu” dur. İlahi hüviyettir. Hüviyet-i Mutlaka’dan yansıyan kelam dahil isim ve sıfatlar izafi hüviyetin temsili olan insanda zuhur eder. Üfleyen İsrafil kanalıyla Hakk’tır. Kelamında sahibi bu nedenle Hakk’tır. Üfleyen İsrafil olduğu halde Allah üflemeyi Zati Nefsine izafe etmiştir. üfleme nefesi Rahmandır. Tüm ilahi sıfat isimleri içerir ve alemlerdeki her şeye sirayet eder. Kelamın içerdiği tüm hakikatlerde alemlerde zuhura çıkar.

İnsan-ı Kamil kelam sıfatınında en kemalli zuhurudur. Bu nedenle Hz. Peygamber bütün hakikatleri nefsinde toplar. O halde üfleme Allah’tan, kabul ise suretlerdendir. Bu ikisi arasında Hakk’ın sırrı bulunur. Bu sırda üflenen hakikat ve anlamıdır. Bu hakikati kabul istidatı oluşturur. Bu nedenle ehlullah “isdidat nuru kabuldür” buyurmuşlardır. Hakikatin anlamı ise nurunu en iyi yansıtan en kemalli insanı oluşturur. O da Hakikati Muhammedi ve nokta zuhuru Hz. Peygamberdir. Bu ilahi hakikati ve sırrı taşıyan insan sayesinde hakikatler zuhur eder. Allah şöyle buyurur: “Ona üfledi ve Allah’ın izni ile kuş oldu” (Ali-İmran/49). Üfleyen zahiren insan batınen Hakk’tır. İnsanda zuhur eden Hakk, insan Hakk’ın kelamının zuhur mahallidir. Başka bir ayette şöyle buyurulur: “Sur’a üflenir ve Allah’ın diledikleri hariç yerlerdeki ve göklerdeki herkes bayılır. Sonra ona bir defa daha üflenir bir anda ayağa kalkıp bakınırlar” (Zümer/68). Üfleme bir olduğu gibi üfleyende birdir. Farklılık isdidat nedeniyle üflenilen şeydedir. Üfleyen ile üflenen arasındaki ilahi sır, her durumda gizlenmiştir. O da ilahi hüviyettir. Kelamıdır. İlmidir. O’da Kur’andır. Zira Kur’an “Cemi esma ve sıfatı cami Zat” olup ilahi kelamı ve ilmi bünyesinde toplar. İlahi sır, hüviyetin Kur’an ile nefse yansımasıdır.