“İnsanın üzerinden bir zaman geçmedimi ki o anılan bir şey değil idi”

(İnsan/1)

İnsanın Allah’ın ezeli ilminde bir hakikati vardır. Bu ilmi hakikate “ayan-ı sabite” adı verilir. Ayan-ı sabite Allah’ın Zatında, Zatıyla olup henüz mahluk olmadığından halkedilmiş de değildir. Ayan-ı sabite, Allah’ın ilahi isim ve sıfatlarının bir düzenidir. Uluhiyetin ayrıntılı şemasıdır. İnsanın Zati İlimdeki bu hakikat mahluk olmadığından ayet bu mertebeyi anlatmaktadır.

İşte ilmi hakikatin suretler olarak açığa çıkıp, taayyün mertebelerinden nefsi natıka ile bedenle açığa çıkmasından sonra adı “insan”dır. Bu mertebe “nefisler bedenlerle birleştirildiğinde” (Tekvir/7) olarak belirtilmiştir.